تولید برش روغنی (Lube Cut) از نفت خام

تعداد اتم‌های کربن موجود در یک هیدروکربن بسیار با اهمیت است و تغییر در تعداد اتم‌های کربن موجب تغییرات شدید در خواص هیدروکربن و در نتیجه کاربرد آن می‌شود. به همین دلیل است که از پالایش نفت خام که حاوی هیدروکربن‌هایی متفاوت از یک کربنه تا بیش از صد کربنه است، فرآورده‌هایی با ظاهر، خواص و

کاربرد کاملا متفاوت بدست می‌آید. ترکیبات گازی که پس از مایع کردن تحت فشار (LPG) در کپسول‌هایی پر شده و در شهرها و روستاهای فاقد گاز شهری بعنوان سوخت مورد استفاده قرار می‌گیرند و مایعات کاملا فرار مانند بنزین و ترکیبات کاملا ویسکوز و نیمه جامد مانند قیر، همگی فرآورده‌های حاصل از تقطیر نفت خام هستند. با انجام فرآیند پالایش علاوه بر جداسازی ترکیبات غیرهیدروکربنی، ترکیبات هیدروکربنی نیز با توجه به نقطه جوششان که ناشی از تعداد اتم‌های کربن موجود در ملکول آنهاست از هم جدا می‌شوند. به طور معمول با انجام پالایش بر روی نفت خام، تنها چند درصد مواد هیدروکربنی با تعداد اتم‌های بین ۲۰ تا ۵۰ بدست می‌آید که مناسب برای استفاده به عنوان روانکار هستند. این برش مناسب جهت مصارف روانکاری اصطلاحاٌ برش روغنی یا Lube Cut نامیده می شود.

بقیه مواد حاصل از پالایش نفت خام را عمدتا مواد سبکتر تسکیل می‌دهند که برای مصارف سوختی مناسب هستند. هیدروکربن‌های با کمتر از ۱۵ اتم کربن بدلیل ویسکوزیته پایین، نقطه اشتعال پایین و فراریت زیاد برای استفاده به عنوان روانکار مناسب نیستند.

ضمنا باید توجه داشت همه نفت‌های خام برای تولید روغن پایه مناسب نیستند. در انتخاب یک نفت خام جهت تولید روغن پایه باید عوامل متعددی نظیر ترکیب شیمیایی نفت خام، هزینه پالایش، درصد برش روغنی موجود در نفت خام، نیاز بازار و بسیاری عوامل دیگر مد نظر قرار گیرد. به همین دلیل، درصد روغن پایه پالایش شده از نفت‌های خام نقاط مختلف جهان متفاوت است و از ۵ تا حدود ۲۰ درصد در منابع مختلف ذکر شده است.

همه انواع هیدروکربن‌های موجود در یک برش روغنی مطلوب نبوده و باید تا حد ممکن جدا شده و یا به انواع مفیدتری تبدیل شوند. دسته اول ترکیبات آروماتیک هستند که به دلایل زیر برای مصارف روانکاری مناسب نیستند :

• پایداری اکسیداسیون پایین که موجب تغییر رنگ روغن و ایجاد ترکیبات صمغی و چسبنده و ایجاد مواد ته‎نشین‎ (Deposits)، در اثر کارکرد روغن در دماهای بالا می‌گردد.

• داشتن شاخص گرانروی پایین( Viscosity Index یا VI ) که این شاخص به ثبات گرانروی در مقابل دما اشاره می‌کند. روغن‌های دارای شاخص گرانروی بالا، حساسیت کمتری نسبت به تغییرات دما دارند و در دماهای بالاتر کمتر افت ویسکوزیته داشته و خاصیت روانکاری خود را از دست می‌دهند.

• امکان تاثیر نامطلوب بر روی لاستیک‌ها و آببندها

دسته دوم ترکیبات پارافینیک خطی درشت ملکول هستند که علی‌رغم داشتن شاخص گرانروی بسیار بالا، خواص در سرمای مناسبی ندارند و وجود آنها باعث از بین رفتن و یا کم شدن جریان و حرکت روغن در اثر سرما می‌گردد. در فرآیندهای قدیمی جداسازی هر دو دسته این ترکیبات یعنی آروماتیک‌ها و پارافین‌های خطی با استفاده از حلال صورت می‌گیرد اما در فرآیندهای جدید معمولا بر تغییر و تبدیل ترکیبات نامناسب به مناسب تاکید می‌گردد. در یکی از مقالات موجود در این بخش از سایت میتوانید با فرآیندهای تولید روغن پایه از برش روغنی آشنا شوید.